Eskiden çok az kişinin hayalini süsleyen karavanlar pandemi nedeniyle iyi bir alternatif olarak ön plana çıktı. Neredeyse ev konforunda, yer değiştirilebilen, doğanın içinde, sosyal mesafe kurallarına uygun seyahatler sunan karavanların sayısı her geçen gün artıyor. Öyle ki bazı markaların aylar süren bekleme listeleri var. Peki çekme karavan mı, motokaravan mı? Tinyhouse nedir? Karavanın maliyetleri ve ehliyet gereksinimi gibi tüm soruların cevaplarını ntv.com.tr’de sizler için derledik.
Tüm dünyayı etkisini altına alan ve insanları temastan uzak durmaya iten corona virüsü, tatil anlayışlarını da değiştirdi. Sosyal mesafeli tatil yapmak isteyenler karavan pazarını canlandırdı. Öyle ki karavan üretimi yapan firmalara olan talepler pandeminin başından beri artmaya devam ediyor. Yıllarca özgürlüğün simgesi olan karavanlar günümüzün teknolojisi ile artık her türlü konforu sunar hale geldi. Sektör bu kadar büyüyünce tabi seçenekler de oldukça arttı. İşte Karavan alma düşüncesinde olanlar için farklı türde karavanlar için tüm detaylar...
Aslında bu sorunun doğru cevabını sadece siz verebilirsiniz. Çünkü karavanı hangi amaçla, ne kadar süreyle, genellikle hangi rotalarda, kaç kişi kullanacağınıza göre vereceğiniz cevaplar değişebilir. İşin bir de bütçe kısmı var tabi ama, en önemlisi kişisel zevklerinize ve konfor anlayışınıza göre doğru seçimi yapmak. Kimi insan ikinci bir araç gerektirmediği, kullanımı daha kolay ve pratik olduğundan motokaravan tercih edebilir. Ama bir başkası çekme karavanı daha konforlu ve mantıklı bulabiliyor. Ama son yıllarda nostaljik bir rüzgarında etkisiyle çekme karavan talebinin fazlaca arttığını görebiliyoruz. Peki çekme karavan alırken nelere dikkat etmeliyiz? Her araca takılabilir mi? Ehliyet değişimi gerekir mi?
Ülkemizde genellikle iki çekme karavan tipine rağbet var. İçerisindeki yüklerle maksimum 750 kilogram olan O1, 751-3500 kilogram arasındakiler ise O2 olarak sınıflandırılıyor. Aslında çekme karavanlar römork olarak görülüyorlar ve onay belgesi olmadan trafiğe çıkamıyorlar. Bu nedenle römork yani karavan seçerken ve satın alırken ilk dikkat edilmesi gereken nokta burası.
Örneğin; gördüğü bir fotoğraftan etkilenip veya tamamen hayal gücüyle sanayide kendi zevkine göre bir karavan yapan kişi; “yaptım, oldu!” diyerek yollara çıkamaz. Eğer azami ağırlığı 750 kg altındaysa ve O1 tip onay belgesi mevcutsa o zaman işin rengi değişiyor, römork yani çekme karavan olarak tanımlanıyor. Üreticinin yetki belgelerine sahip olması, projeye göre hareket etmesi gerekiyor. Yani uluslararası üretim detaylarını belirleyen “Tip Onay Belgesi” olmadan araç hiçbir şey ifade etmiyor.
Bir şeyin altını çizmekte fayda var: O1 belgeli karavanların tescil zorunluluğu yok, fakat onay belgesi alma zorunluluğu var. Bunun sebebi araçların genel güvenlik kriterlerini karşılayıp karşılamadığını takip edebilmek. Eğer karavanınız yüklerle birlikte 750 kg sınırını aşıyorsa O2 sınıfına geçiyorsunuz, fakat O1 sınıfında tescilli karavanı O2’ye çeviremiyorsunuz. Böyle bir durumda önünüzde iki yol var; ya yükünüzü hafifleteceksiniz ya da yeni bir karavan satın alacaksınız! Unutmadan söyleyeyim; 750 kg altındaki karavanları B sınıfı ehliyetle kullanabiliyorsunuz. Ama azami ağırlığı 751 kg üstü karavanlar için ehliyetinize E ilavesi (BE, CE gibi) almanız gerekiyor.
Gelelim diğer önemli konu “çeki demiri” meselesine. Çeki demiri hem mevzuat açısından hem de güvenlik açısından çok önemli bir konu. Çeki demiri gelişi güzel taktırılamaz ve ikinci el satışı olmamalıdır. Çünkü çeki demiri araca özel olarak hazırlanır, projelendirilir, onaydan sonra e-belgeli olarak monte edilir ve ruhsata işlettirilir. İkinci el, projesiz, belgesiz olarak takılan çeki demirlerinin ruhsata işletilmesine izin verilmez ve bu nedenden dolayı aracın TÜVTÜRK muayenesinden geçmesi de imkansızdır. Karavanın güvenle çekilebilmesi için sağlam, standartlara uygun üretilen bir çeki demirinin uzman yardımıyla monte edilmesi gerekmektedir. Normal şartlarda her periyodik bakımda ve uzun yolculuklar öncesinde bağlantıların kontrol ettirilmesi hayati önem taşımaktadır.
Karavan doğru şekilde bağlanmalı ve yükleri mümkün olduğunca eşit olarak dağıtılmalıdır. Bağlama işleminden sonra karavan geriye doğru eğik bir vaziyetteyse çeki okuna gelen yük ağırlığınız çok düşüktür. Bu durumda daha ağır eşyalarınızı karavanın ön tarafına doğru getirebilirsiniz. Eğer karavan öne doğru eğilmişse çeki okuna gelen yük ağırlığınız olması gerekenden fazla demektir. Daha ağır eşyaları karavan aksınızın hemen arkasına getirebilirsiniz. Biraz tecrübe isteyen bu konuda ilk birkaç seyahatiniz için deneyimli birinden yardım almanız işini kolaylaştıracaktır. Yola çıkmadan rotayı detaylıca gözden geçirin, mola yerlerini önceden belirleyin, en fazla 150 kilometre veya 2 saat araç kullanın. 15-20 dakikalık molalarda hafif yürüyüşleri tercih edin.
Karavanların C tipi yani yük lastiği olması bir zorunluluktur. Tıpkı diğer araçlarda olduğu gibi lastik havalarının konfor ve emniyet açısından doğru ayarlanması gerekmektedir. Örneğin; lastik havasının fazla olması karavanın çok fazla zıplamasına ve dolayısıyla tutunma problemi yaşamasına neden olabilir. Bu konuda ebat ve ağırlığa göre üreticinin tavsiyesine uymakta fayda var. Aksi taktirde internet üzerinde tamamen kişisel yorumlara dayalı, bilimsellikten uzak önerilere rastlayabilir, yol ve sürüş güvenliğini tehlikeye atabilirsiniz. Karavan kullanımında en önemli konulardan biri hızın iyi ayarlanmasıdır. Hız limitlerini aşmayan sabırlı sürücüler kısa sürede gereken tecrübeyi kazanacaktır. Ama özellikle geri gitme ve manevralarda zorlanmalar yaşanacaktır. Bu nedenle yolculuk öncesi biraz pratik yapmak ve uzatma görevini üstlenen karavan aynalarını monte ettirmek gerekir.
Çeken ve çekilen araçların toplamına katar ağırlığı denilmektedir. Karavanınızı çekmeyi planladığınız aracın ruhsatında azami yüklü ağırlığı ve katar ağırlığı yazmaktadır. Bu değerler güvenli yolculuklar için çok önemlidir. Kendiniz, sevdikleriniz ve yoldaki diğer sürücüler için karavanınızı sadece tasarımına veya sunduklarına göre değil, sizin aracınıza uygunluğuna göre seçmelisiniz. Mesela aracınızın ağırlığına yakın bir karavanı çekmeye çalışmak büyük bir hata olacaktır. Bu noktada aracınızın yetkili servisinden bilgi isteyebilir, hatta işinizi çok kolaylaştıracağınızı düşündüğüm aracınıza uygun karavanları bulmanızı sağlayan internet sitelerini ziyaret edebilirsiniz. Günümüzde araçların büyük bölümüne karavan bağlanabiliyor. Önemli olan aracınıza uygun karavan modelini bağlamaktır.
Son zamanlarda sosyal medyada sıkça rastladığımız tekerlekli küçük evler (Mobile Tiny House) karavanlara başka bir bakış açısı getirdi denilebilir. Genellikle bağ evi, yazlık gibi uzun süreli konaklamalar için kullanılıyorlar. Tasarımları şık ve sempatik. Ayrıca çok fazla kişiselleştirme seçeneği bulunuyor. Bunun yanı sıra diğer karavanlardan farklı olarak insanlar kiraladıkları veya satın aldıkları arazilere bu tekerlekli küçük evleri yerleştirmeye başladılar. Hem dış görünüm hem de iç tasarım olarak küçük bir ev olarak planlandığından bulunduğu bölgede gözü rahatsız etmeden kalabiliyorlar.
Çekme karavanlara göre avantajları ve dezavantajları bulunan motokaravanlar da dörde ayrılıyor. Bunlar alkoven, yarı entegre ve tam entegre modelleri ve son dönemde sıkça yollarda gördüğümüz 'campervan'lar. Türkiye'de genellikle camper veya alkovenli karavanlar tercih ediliyor. Camper modeller genellikle panelvan veya minibüslerin karavana dönüştürülmesi ile yapılıyor.
Böyle bir dönüşüm yapmak istiyorsanız en önemli konu aracın yaşı. Beş yaşını doldurmuş araçlar motokaravana dönüştürüldüğünde ÖTV’den muaf olarak ruhsat sınıfı değiştirilebiliyor. Bu nedenle sıklıkla beş yaşını doldurmuş ikinci el araçlar tercih ediliyor. Bu dönüşümü kendi yapanlar olduğu kadar sizin verdiğiniz bir aracı sizin için dönüştüren firmalarda oldukça yaygın. Her bütçeye göre iç tasarım uygulanabiliyor.
Motokaravanlar için 3.5 tona kadar farklı bir ehliyet gerekmiyor B sınıfı ehliyetle kullanılabiliyor.
Sektör bu kadar hızlı büyüyünce karavan kiralama firmaları da oldukça çoğaldı. İsterseniz 2 kişi isterseniz 6 kişiye kadar yatak kapasitesi olan karavanlar kiralanabiliyor. Tabi her ne kadar firmalar çoğalsa da talep fazlalığı nedeniyle kiralık karavanla tatil yapmak istiyorsanız aylar öncesinden rezervasyonunuzu yapmanız gerekiyor. Günlük ortalama 500 TL'den başlayan kiralık karavanların fiyatları kişi sayısı ve aracın özelliklerine farklılık gösteriyor.
Çekme karavanlarda her zaman hazırda kullanabileceğiniz bir aracınız varken motokaravanlarda böyle imkan yok. Bunun için çoğunda bisiklet veya motosikletler için özel alanlar kullanılıyor. Araçlar çok büyük olduğu için bir yerde acil bir ihtiyaç olduğu zaman toparlanıp gitmek fazla uğraş gerektiriyor.
M sınıfı araç, en az dört tekerlekli ve yolcu taşımasında kullanılan motorlu araçlardır. Karavan genelde M1 sınıfı olarak geçer. Yolcu taşımasında kullanılan ve sürücü dahil en fazla 9 oturma yeri olan motorlu araçlar M1 sınıfı olarak geçmektedir. Burada aracın için kendiniz de yapsanız bir firmaya da yaptırsanız öncesinde bir proje çizimi gerekiyor ve bu projeye uygun yapılması gerekiyor. TSE'den alınan aracın projeye uygun olduğu belgesiyle muayeneye gidiliyor. Burada önemli olan projeye uygunluk ve 3.5 ton ağırlığı aşmamış olmak.
Karavanını sürekli olarak kullanmayanlar genellikle içindeki parçaları çıkarılabilir yaparak her muayene dönemine boş araçlarla girebiliyorlar.
